Jednym z podstawowych czynników kształtujących żyzność gleb jest zawartość materii organicznej. W wyniku jej rozkładu część powstających związków stanowi materiał wyjściowy do tworzenia próchnicy w procesie humifikacji i budowy ciał organizmów glebowych, a część ulega mineralizacji do związków prostych wykorzystywanych przez rośliny. Humifikacja i mineralizacja materii organicznej są procesami ciągłymi, których intensywność zależy od ilości wprowadzanej masy organicznej oraz aktywności mikroorganizmów glebowych.
Stosowanie nadmiernej chemizacji i mechanizacji prowadzi do degradacji gleby, spadku zawartości próchnicy i pogorszenia właściwości fizycznych i chemicznych gleby. Większość polskich gleb jest uboga w próchnicę. Zależnie od regionu, gleby ubogie w próchnicę i słabo próchniczne, tj. o zawartości próchnicy poniżej 2%, stanowią 40–72% gruntów rolnych. Na północy (w województwach: pomorskim, zachodniopomorskim i warmińsko-mazurskim) i na południu (w województwach: podkarpackim, małopolskim, śląskim, opolskim i dolnośląskim) występuje jej więcej (powyżej 2%), natomiast w części środkowej (w województwach: wielkopolskim, kujawsko-pomorskim, łódzkim, mazowieckim i świętokrzyskim) wyraźnie mniej (poniżej 1,75%).
Gleby o dużej zawartości próchnicy poprawiają retencję wody i sprawność sorpcyjną gleby. Rośliny lepiej się ukorzeniają, szybciej rosną oraz uzyskują lepsze plonowanie.
Dla poprawy struktury gleby i wzbogacenia jej w składniki pokarmowe, stworzenia korzystniejszych warunków dla życia mikroorganizmów, powinno się stosować nawozy organiczne, które niwelują większość negatywnych skutków stosowania nawozów mineralnych. Należy wybierać te o dużej zawartości masy organicznej, powstałe bez użycia jakichkolwiek sztucznych dodatków, wolne od szeroko pojętych resztek pozwierzęcych oraz antybiotyków mogących występować w nawozach naturalnych (obornik, gnojówka).
